-
1 середина
журта, урта бер җир, урталык, ярты юл -
2 кучка
1. ж уменьш. от куча 1, 22. жтөркөмМогучая кучка — `Ҡеүәтле төркөм` (ХIХ б. икенсе яртыһында прогрессив Рәсәй композиторҙарының бер төркөмө)
-
3 с
1. предлогс род. п.при обозначении предмета, места, с поверхности которого или от которого удаляется, отделяется кто-что-л.-дан/-дән2. предлогс вин. п.при указании на приблизительную меру, примерное количество чего-л.самаһы, тиклем, саҡлы, -лап/-ләп, -дай/-дәй, -ға/-гә яҡын3. предлогс твор. п.при обозначении совместности, указывая на предмет или лицо, участвующее в чём-л. вместе с кем-чем-л.менән4. предлогс твор. п.при указании на наличие чего-л. в чём-л.-лы/-ле, -ған/-гән5. предлогс твор. п.при обозначении характера, образа действия-ып/-еп6. предлогс твор. п.при обозначении предмета, лица, посредством или с помощью которого осуществляется действиеменән, арҡыры, -лап/-ләп7. предлогс твор. п.при указании на лицо или предмет, с которым что-л. происходит, который испытывает, претерпевает что-л.-ды/-де, менән, -ға/-гә8. предлогс твор. п.при обозначении цели действияменән9. предлогтвор. п.при обозначении лица или предмета, к которому устанавливается какое-л. отношение другого лица или предметаменәнс миру по нитке – голому рубашка — ил төкөрһә – күл булыр
илдән еп йыйһаң, яланғасҡа күлдәк булыр10. предлогпри обозначении места, откуда направлено движение, действие-дан/-дән11. предлогс род. п.при обозначении места, предмета, характеризующего какое-л. лицо или предмет по происхождению, пребыванию где-л. и т.п....ы, -дан/-дән килгән (алынған)12. предлогс род. п.при указании на время, являющееся начальным моментом в развитии какого-л. действия, состояния-дан/-дән (алып, башлап, бирле13. предлогс род. п.при обозначении лица, предмета, от которого берётся, получается, требуется что-л.-дан/-дән14. предлогс род. п.при обозначении предмета, лица, служащего образцом для подражания, воспроизведения-дан/-дән, -дың/-дең15. предлогс род. п.с существительными `согласие`, `разрешение`, `позволение` при указании на основание для совершения действияменән, буйынса, нигеҙендә16. предлогс род. п.при указании причины состояния, действия-дан/-дән17. предлогс род. п.при обозначении предмета, орудия, с помощью которого совершается действиеменән (башлап), -дан/-дән (башлап) -
4 грош
1. м уст.ярты тинаҡса2. мтолько мн. разг. грошибик аҙ аҡса (хаҡ)3. мгрошПольшала һәм Австрияла бер тинлек аҡсани в грош не ставить кого-что — һанға һуҡмау, бар тип тә белмәү
-
5 полслова
ссүзнең яртысы, ярты сүз -
6 пополуночи
-
7 грош
м1) уст. ярты тиен ( акча)2) бик арзан бәя; бик арзан акча•- гроша ломаного не стоит
- грош цена
- ни в грош не ставить -
8 альтерация
ж; муз.альтерациятауыштың ярты йәки бер тонға күтәрелеүе йәки төшөүе -
9 горельеф
мгорельефяҫылыҡ өҫтөнә күләменең яртыһынан күберәге ҡалҡыу итеп яһалған һын -
10 наловить
-
11 понять
сов. кого-чтоаңлау, төшөнөү, аңлап (төшөнөп) алыу
См. также в других словарях:
ярты — и. 1. Нәр. б. тигез икегә бүлгәннән килеп чыккан бер өлеш 2. Нәр. б. нәкъ уртасы 3. Исемнәр һәм вакытны, исәп хисапны белдерә торган саннар белән килгәндә: бөтеннең икедән бер өлеше мәгънәсен бирә ярты карбыз. Вакыт берәмлеге – сәгатьнең нәкъ… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бер — I. 1. 1 саны һәм цифры. Шул сан исәбендәге микъдар. Парның сыңары 2. Үзе генә, бердәнбер, ялгыз 3. Фигыль алдыннан килгәндә: бер тапкыр 4. бер тиен дә бирмәде 5. бик көр, көтүдә бер сыер 6. кергән бере бетә тора 7. с. күңелләр бер булса... шәһәр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чама — 1. Якынча исәп хисап. Берәр нәрсәнең, күренешнең, эш хәрәкәтнең гомуми хәле, торышы эшнең чамасын сизү 2. Нәр. б. билгеле бер нормасы, чиге чамадан чыгып китү 3. Нәр. б. якынча зурлыгы, күләме 4. Берәр затның эш хәрәкәт башкарырга сәләте бер… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
түтәрәм — и. 1. Дүрттән бер өлеш, чирек капчыкка түтәрәм каз белән ярты кадак туң май куелды 2. Җир үлчәве берәмлеге (дисәтинәнең алтыдан бер өлеше, 400 кв. сажин) 3. Бер кадак (400 грамм) чамасы (әйбер үлчәү берәмлеге) 4. Зур кисәк (ит, икмәк һ. б. ш. тур … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
баш — 1. Кеше һәм хайван гәүдәсенең авыз, иң әһәмиятле сизү органнары һәм зур ми урнашкан өлеше. Баш киеме башыгызны салыгыз. Баштагы чәч баш тарау. Баш мие, ми 2. Үсемлекләрнең югарыгы өлеше, өстәге оч ботаклары, шундагы чәчәклекләре яки җимешлекләре … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
менә — а. 1. Күз алдында, якында гына булган кемгә яки нәрсәгә, берәр хәл күренешкә күрсәтү, игътибарны юнәлдерү өчен кулл. Шул ук мәгънәдә күрсәтү хәрәкәтенә ияртеп әйтелә 2. Эш хәрәкәтнең эзлеклелеген, күренешләрнең бер бер артлы алмашынуын күз… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ярым — 1. Сан, микъдар, күләмне белдергән сүзләр белән килгәндә, шулардан аңлашылган бөтеннән тыш тагын ярты мәгънәсен белдерә ике ярым еллык. и. Бөтеннең яртысы ярым юлны үтү 2. Исемнәр, сыйфатлар һ. б. кайбер сүзләр алдыннан: 1) Ярты ярым боҗра, ярым… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
авышу — 1. Янтаю, бер якка кыегаю 2. Урыны күчү. Шуышу. Тайпылу 3. Узу, үтү (вакытка карата ярты төн авышкач. Вакытның бер өлеше яки фасылы үтеп, икенчесенә керүне аңлата көзгә авышкан бер көндә. Кояш тур. кояш баюга таба авышты 4. күч. Нин. б. фикерне,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төпләм — и. 1. Эчтәлеге белән бер бөтен тәшкил иткән әсәрләр җыелмасы; цикл 2. ТӨПЛӘМӘ – Билгеле бер вакыт (гадәттә бер ел, ярты ел) эчендә чыккан газета журнал саннарының төпләнгән җыелмасы; подшивка … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алу — 1. Нәр. б. кулга тотып үзеңә күчерү. Бирүчедән кабул итү хат алу. Үзеңнеке итү. 2. Бер нәрсәне икенчедән, өлешне бөтеннән аеру өстәлдән китап, коедан су, таудан таш алу 3. (Үзең белән) йөртү, ияртү ал мине үзең белән 4. Үз өстеңә эш яки йомыш… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әверү — 1. Бер хәлдән икенче хәлгә китерү, үзгәртү. Икенчегә бору, юрау хаклыкны дошманлыкка әверәләр 2. Явыз ният белән урап алу яки җыйнаулашып кыйнау. Уратып, колачлап алу (куллар белән) дәү кочагына берьюлы ярты чүмәләне әвереп алды … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
